-
1 calx
1.calx, calcis, f. (m., Pers. 3, 105 dub.; Sil. 7, 696; cf. App. M. 7, p. 483 Oud.; Pers. 3, 105; Grat. Cyn. 278. Whether Lucil. ap. Charis, p. 72 P. belongs here or to 2. calx is undecided) [Sanscr. kar-, wound, kill; akin with lax, calcar, calceus], the heel.I.Lit.:2.calces deteris,
you tread on my heels, Plaut. Merc. 5, 2, 111:quod si ipsa animi vis In capite aut umeris aut imis calcibus esse Posset,
Lucr. 3, 792; 5, 136: incursare pug nis, calcibus, pux kai lax, Plaut. Poen. 4, 1, 3; Ter. Eun. 2, 2, 53:certare pugnis, calcibus, unguibus,
Cic. Tusc. 5, 27, 77:uti pugnis et calcibus,
id. Sull. 25, 71:concisus pugnis et calcibus,
id. Verr. 2, 3, 23, § 56:subsellium calce premere,
Auct. Her. 4, 55, 68:ferire pugno vel calce,
Quint. 2, 8, 13:quadrupedemque citum ferratā (al. ferrato) calce fatigat,
Verg. A. 11, 714:nudā calce vexare ilia equi,
Stat. S. 5, 2, 115; Sil. 7, 697; 13, 169; 17, 541:nudis calcibus anguem premere,
Juv. 1, 43.—Also of the heels of animals, Varr. R. R. 2, 5, 8; Col. 8, 2, 8:quadrupes calcibus auras Verberat,
Verg. A. 10, 892.—Hence, caedere calcibus, to kick, laktizô, Plaut. Poen. 3, 3, 71:calce petere aliquem,
to kick, Hor. S. 2, 1, 55:ferire,
Ov. F. 3, 755:extundere frontem,
Phaedr. 1, 21, 9:calces remittere,
to kick, Nep. Eum. 5, 5; so,reicere,
Dig. 9, 1, 5:aut dic aut accipe calcem,
take a kick, Juv. 3, 295 al. —Prov.: adversus stimulum calces (sc. jactare, etc.) = laktizein pros kentron (Aesch Agam. 1624; Pind. Pyth. 2, 174;B.W. T. Act. 9, 5),
to kick against the pricks, Ter. Phorm. 1, 2, 28 Don. and Ruhnk.; cf. Plaut. Truc. 4, 2, 55, and s. v. calcitro: calcem impingere alicui rei, to abandon any occupation:Anglice,
to hang a thing on the nail, Petr. 46.—Meton. (pars pro toto), the foot, in gen.:II.calcemque terit jam calce,
Verg. A. 5, 324 Serv. and Heyne. —Transf. to similar things.A.In architecture: calces scaporum, the foot of the pillars of a staircase; Fr. patin de l'échiffre, Vitr. 9, praef. § 8.—B.Calx mali, the foot of the mast, Vitr. 10, 3, 5.—C.In agriculture, the piece of wood cut off with a scion, Plin. 17, 21, 35, § 156.2.calx, calcis, f. (m., Varr. ap. Non. p. 199, 24, and Cato, R. R. 18, 7; Plaut. Poen. 4, 2, 86; dub. Cic. Tusc. 1, 8, 15; and id. Rep. Fragm. ap. Sen. Ep. 108 fin.; cf. Rudd. I. p. 37, n. 3; later collat. form calcis, is, f., Ven. Fort. Carm. 11, 11, 10) [chalix].I.Liv.A.A small stone used in gaming, a counter (less freq. than the dim. calculus, q. v.), Plaut. Poen. 4, 2, 86; Lucil. ap. Prisc. p. 687 P.; cf. Paul. ex Fest. p. 46 Müll.—B.Limestone, lime, whether slaked or not, Lucr. 6, 1067; Cic. Mil. 27, 74:II.viva,
unslaked, quicklime, Vitr. 8, 7:coquere,
to burn lime, Cato, R. R. 16; Vitr. 2, 5, 1: exstincta, slaked, id. l. l.:macerata,
id. 7, 2; Plin. 36, 23, 55, § 177:harenatus,
mixed with sand, mortar, Cato, R. R. 18, 7:materies ex calce et harenā mixta,
Vitr. 7, 3.— Since the goal or limit in the race-ground was designated by lime (as later by chalk, v. creta), calx signifies,Trop., the goal, end, or limit in the race-course (anciently marked with lime or chalk; opp. carceres, the starting-point; mostly ante-Aug.;b.esp. freq. in Cic.): supremae calcis spatium,
Lucr. 6, 92 Lachm.; Sen. Ep. 108, 32; Varr. ap. Non. p. 199, 24:ad calcem pervenire,
Cic. Lael. 27, 101; so,ad carceres a calce revocari,
i. e. to turn back from the end to the beginning, id. Sen. 23, 83:nunc video calcem, ad quam (al. quem) cum sit decursum,
id. Tusc. 1, 8, 15: ab ipsā (al. ipso) calce revocati, id. Rep. Fragm. ap. Sen. l.l.; Quint. 8, 5, 30 dub.; v. Spald. N. cr. —Prov., of speech:B.extra calcem decurrere,
to digress from a theme, Amm. 21, 1, 14.—In gen., the end, conclusion of a page, book, or writing (mostly post-class.):si tamen in clausulā et calce pronuntietur sententia,
Quint. 8, 5, 30:in calce epistulae,
Hier. Ep. 9; 26 fin.; 84 init.: in calce libri, id. Vit. St. Hil. fin. -
2 calx
1. calx, cis, f., die Ferse, I) eig., die Ferse der Menschen u. Tiere, calces deteris, Plaut.: certare pugnis, calcibus, Cic.: v. Tieren, caedere calcibus, Plaut.: calce petere alqm, Hor.: calces remittere, Nep.: calcem terere calce, mit der Ferse die Ferse streifen (= dicht hinterherlaufen), Verg.: alterno morsu digitis calceque retinentibus solum, indem Zehen u. Ferse (des Hirsches) wechselweise in den Boden eingriffen, Plin.: equi calce percussus, Firm. math. 8, 13. p. 221, 13. – Sprichw., advorsum stimulum calces (sc. iactare) = λακτίζειν προς κέντρον, wider den Stachel löcken, d.i. unnützen, törichten Widerstand leisten, Ter. Phorm. 78: calcem impingere alci rei, einer Sache einen Fußtritt geben, = etwas aufgeben, an den Nagel hängen, Petr. 46, 5. – II) übtr.: A) in der Baukunst: a) calces scaporum, die Grundstücke der Treppenwangen, franz. patin de l'échiffre, Vitr. 9. praef. § 8. – b) calx mali, der Fuß des Mastbaums, Vitr. 10, 3, 5. – B) im Gartenbau, ein Fuß od. Ansatz vom ältern Holz, der mit dem Schnittling abgerissen wird, Plin. 17, 156. – ⇒ Als masc. bei Cato 18, 7 K. Gratt. cyn. 278. Pers. 3, 105; vgl. Charis. 93, 2.————————2. calx, cis, f., selten m. (von χάλιξ), der Stein, I) der Spielstein im Brettspiele (vgl. Paul. ex Fest. 46, 2), alveolus et calces, Lucil. sat. 14, 11: unam calcem ciere, ziehen, Plaut. Poen. 908. – II) der Kalkstein, roher od. gelöschter Kalk, c. viva, ungelöschter K., c. exstincta od. restincta, gelöschter K., Vitr. u. Inscr.: c. harenatus, mit Sand vermischter Kalk, d.i. Mörtel, Cato u. Vitr.: calcem coquere (brennen), Vitr.: lintribus in eam insulam materiam, calcem, caementa convehere, Cic.: quod caementa non calce durata erant, sed interlita luto structurae antiquae genere, Liv. – Weil nun in der ältesten Zeit das Ziel in der Rennbahn mit Kalk (später mit Kreide, s. creta) bezeichnet war, meton. = das Ziel, Ende der Laufbahn (Ggstz. carceres, die Schranken als Anfang der Rennbahn), im Bilde u. sprichw., nemini Fortuna currum a carcere intimo missum labi inoffensum per aecor candidum ad calcem sivit, Varr. sat. Men. 288: optandum est ut cum aequalibus possis, quibuscum tamquam e carceribus emissus sis, cum isdem ad calcem, ut dicitur, pervenire, Cic. de amic. 101: nec velim quasi decurso spatio ad carceres a calce revocari, Cic. de sen. 83: nunc video calcem, ad quam cum sit decursum, nihil etc., Cic. Tusc. 1, 15: extra calcem, ut dicitur, procurrebat, hielt das rechte Geleise nicht ein, Amm. 25, 10, 7: v. der Rede (sermo), extra————calcem, quod dicitur, decurrere, über das Ziel hinausschießen (= über das Thema hinausschweifen), Amm. 21, 1, 14. – in calce epistulae, sermonis, am Ende des B. usw., Hier. ep. 66, 15 u. 79, 11; vgl. si tamen in clausula et calce pronuntietur sententia, Quint. 8, 5, 30. – ⇒ Spät. Nbf. calcis, is, f., Ven. Fort. 11, 11, 12 (verworfen von Prob. cath. (IV) 20, 19). -
3 calx
I calcis f. (редко m.)1) известняк, известьc. viva Vtr — негашёная известьc. exstincta (restincta) Vtr etc. — гашёная известьc. arenata Cato, Vtr — известь с песком (извёстка)2) цель, призовой столб, мета, финиш (на ристалищах, где мета в древности отмечалась известью или мелом)ad calcem pervenire погов. C — достичь целиad carceres (см.) a calce revocari погов. C — вернуться от конца к началу3) конец, окончание (sermonis, epistulae Hier)II calx, calcis f. (редко m.)1) пята, пяткаcalcem terere calce погов. V — касаться пяткой пятки, т. е. следовать по пятамadversum stimulum calces (sc. jactare) погов. Ter — лезть на рожон, против рожнаcalces remittere Nep (calcibus petere H) — лягаться, брыкаться2) нижняя часть, основание (scaporum, māli Vtr) -
4 calx [2]
2. calx, cis, f., selten m. (von χάλιξ), der Stein, I) der Spielstein im Brettspiele (vgl. Paul. ex Fest. 46, 2), alveolus et calces, Lucil. sat. 14, 11: unam calcem ciere, ziehen, Plaut. Poen. 908. – II) der Kalkstein, roher od. gelöschter Kalk, c. viva, ungelöschter K., c. exstincta od. restincta, gelöschter K., Vitr. u. Inscr.: c. harenatus, mit Sand vermischter Kalk, d.i. Mörtel, Cato u. Vitr.: calcem coquere (brennen), Vitr.: lintribus in eam insulam materiam, calcem, caementa convehere, Cic.: quod caementa non calce durata erant, sed interlita luto structurae antiquae genere, Liv. – Weil nun in der ältesten Zeit das Ziel in der Rennbahn mit Kalk (später mit Kreide, s. 2. crēta) bezeichnet war, meton. = das Ziel, Ende der Laufbahn (Ggstz. carceres, die Schranken als Anfang der Rennbahn), im Bilde u. sprichw., nemini Fortuna currum a carcere intimo missum labi inoffensum per aecor candidum ad calcem sivit, Varr. sat. Men. 288: optandum est ut cum aequalibus possis, quibuscum tamquam e carceribus emissus sis, cum isdem ad calcem, ut dicitur, pervenire, Cic. de amic. 101: nec velim quasi decurso spatio ad carceres a calce revocari, Cic. de sen. 83: nunc video calcem, ad quam cum sit decursum, nihil etc., Cic. Tusc. 1, 15: extra calcem, ut dicitur, procurrebat, hielt das rechte Geleise nicht ein, Amm. 25, 10, 7: v. der Rede (sermo), extra calcem, quod dicitur, decurrere, über das Ziel hinausschießen (= über das Thema hinausschweifen), Amm. 21, 1, 14. – in calce epistulae, sermonis, am Ende des B. usw., Hier. ep. 66, 15 u. 79, 11; vgl. si tamen in clausula et calce pronuntietur sententia, Quint. 8, 5, 30. – / Spät. Nbf. calcis, is, f., Ven. Fort. 11, 11, 12 (verworfen von Prob. cath. (IV) 20, 19).
-
5 Известь
- calx;• негашёная известь - calx viva;
• гашёная известь - calx exstincta, restincta;
• известь с песком - calx arenata;
-
6 Kalk
Kalk, calx. – ungelöschter K., calx viva: gelöschter K., calx exstincta od. macerata.
-
7 exstinguo
ex-stinguo ( ext-), nxi, nctum, 3 (archaic perf. subj. exstinxit, for exstinxerit, Plaut. Truc. 2, 6, 43.—Contracted forms exstinxsti, Verg. A. 4, 682; Pac. ap. Cic. de Or. 2, 46, 193;I.and exstinxem,
Verg. A. 4, 606), v. a., to put out what is burning, to quench, extinguish (class.; esp. freq. in Cic. and in the trop. signif.).Lit.:B.recens exstinctum lumen,
Lucr. 6, 791:exstincta lumina,
Cic. Fam. 4, 3, 2:faces,
Plin. 2, 103, 106, § 228:lucernam,
id. 31, 3, 28, § 49; cf.:senes mori sic videntur ut sua sponte nulla adhibita vi consumptus ignis exstinguitur,
goes out, Cic. de Sen. 19, 71:ignem,
Ov. F. 2, 712:incendium,
Cic. Fam. 4, 13, 2:sol exstinguitur,
id. Rep. 6, 22: exstincto calore ipsi exstinguimur, id. N. D. 2, 9, 23:calx exstincta,
i. e. slaked, Vitr. 2, 5.—Transf., to deprive of life or strength, to kill, destroy:II.animam alicui,
Ter. Ad. 3, 2, 16:nolite, hunc jam natura ipsa occidentem velle maturius exstingui vulnere vestro,
Cic. Cael. 32, 79; cf. id. N. D. 2, 9, 23:juvenem fortuna morbo exstinxit,
Liv. 8, 3, 7:vir egregius exstinctus,
cut off, Cic. Brut. 1, 1; id. Rep. 6, 14; Verg. E. 5, 20; Hor. Ep. 2, 1, 14; Plin. 9, 8, 8, § 25; Tac. A. 3, 7 et saep.:rapitur miser exstinguendus Messalinae oculis,
Juv. 10, 332:vel modico tepore sucus exstinguitur,
i. e. is dried up, Curt. 6, 4, 11:mammas,
Plin. 23, 2, 32, § 67:odorem alii,
to destroy, id. 19, 6, 34, § 113:venena,
to render powerless, id. 20, 17, 69, § 179: aquam Albanam dissipatam rivis, to consume, get rid of, an old prophecy in Liv. 5, 16, 9.—Trop., to abolish, destroy, annihilate, annul (syn.: tollo, deleo, opprimo, diruo, everto, demolior, destruo;opp. inflammo): tyrannis institutis leges omnes exstinguuntur atque tolluntur,
Cic. Agr. 3, 2, 5:ea, quae antea scripserat,
id. Verr. 2, 2, 70, § 172:improbitas exstinguenda atque delenda est,
id. Div. in Caecil. 8, 26:potentiam exstinguere atque opprimere,
id. Rosc. Am. 13, 36;but also distinguished from opprimere: ut exstinctae potius amicitiae quam oppressae esse videantur,
extinct, id. Lael. 21, 78:ad sensus animorum atque motus vel inflammandos vel etiam exstinguendos,
id. de Or. 1, 14, 60:sermo omnis ille oblivione posteritatis extinguitur,
id. Rep. 6, 23 fin.; cf.:exstinctis rumoribus,
Caes. B. C. 1, 60 fin.:ad ejus salutem exstinguendam,
Cic. Mil. 2, 5:nomen populi Romani,
id. Cat. 4, 4, 7:superiorem gloriam rei militaris,
Caes. B. G. 5, 29, 4:memoriam publicam,
Cic. Mil. 27, 73:gratiam,
id. Fam. 1, 1, 4:familiaritates,
id. Lael. 10, 35:invidiam,
id. Balb. 6, 16:infamiam,
id. Verr. 2, 2, 69, § 168: causam nascentem dissensionis, Matius in Cic. Fam. 11, 28, 2:consuetudinem,
Cic. Cael. 25, 61:reliquias belli,
id. Fam. 10, 25, 1:bellum civile,
Plin. 7, 26, 27, § 96:jus pignoris,
Dig. 20, 1, 9; cf.fideicommissum,
ib. 32, 1, 11:actionem,
ib. 47, 2, 42 al. -
8 extinguo
ex-stinguo ( ext-), nxi, nctum, 3 (archaic perf. subj. exstinxit, for exstinxerit, Plaut. Truc. 2, 6, 43.—Contracted forms exstinxsti, Verg. A. 4, 682; Pac. ap. Cic. de Or. 2, 46, 193;I.and exstinxem,
Verg. A. 4, 606), v. a., to put out what is burning, to quench, extinguish (class.; esp. freq. in Cic. and in the trop. signif.).Lit.:B.recens exstinctum lumen,
Lucr. 6, 791:exstincta lumina,
Cic. Fam. 4, 3, 2:faces,
Plin. 2, 103, 106, § 228:lucernam,
id. 31, 3, 28, § 49; cf.:senes mori sic videntur ut sua sponte nulla adhibita vi consumptus ignis exstinguitur,
goes out, Cic. de Sen. 19, 71:ignem,
Ov. F. 2, 712:incendium,
Cic. Fam. 4, 13, 2:sol exstinguitur,
id. Rep. 6, 22: exstincto calore ipsi exstinguimur, id. N. D. 2, 9, 23:calx exstincta,
i. e. slaked, Vitr. 2, 5.—Transf., to deprive of life or strength, to kill, destroy:II.animam alicui,
Ter. Ad. 3, 2, 16:nolite, hunc jam natura ipsa occidentem velle maturius exstingui vulnere vestro,
Cic. Cael. 32, 79; cf. id. N. D. 2, 9, 23:juvenem fortuna morbo exstinxit,
Liv. 8, 3, 7:vir egregius exstinctus,
cut off, Cic. Brut. 1, 1; id. Rep. 6, 14; Verg. E. 5, 20; Hor. Ep. 2, 1, 14; Plin. 9, 8, 8, § 25; Tac. A. 3, 7 et saep.:rapitur miser exstinguendus Messalinae oculis,
Juv. 10, 332:vel modico tepore sucus exstinguitur,
i. e. is dried up, Curt. 6, 4, 11:mammas,
Plin. 23, 2, 32, § 67:odorem alii,
to destroy, id. 19, 6, 34, § 113:venena,
to render powerless, id. 20, 17, 69, § 179: aquam Albanam dissipatam rivis, to consume, get rid of, an old prophecy in Liv. 5, 16, 9.—Trop., to abolish, destroy, annihilate, annul (syn.: tollo, deleo, opprimo, diruo, everto, demolior, destruo;opp. inflammo): tyrannis institutis leges omnes exstinguuntur atque tolluntur,
Cic. Agr. 3, 2, 5:ea, quae antea scripserat,
id. Verr. 2, 2, 70, § 172:improbitas exstinguenda atque delenda est,
id. Div. in Caecil. 8, 26:potentiam exstinguere atque opprimere,
id. Rosc. Am. 13, 36;but also distinguished from opprimere: ut exstinctae potius amicitiae quam oppressae esse videantur,
extinct, id. Lael. 21, 78:ad sensus animorum atque motus vel inflammandos vel etiam exstinguendos,
id. de Or. 1, 14, 60:sermo omnis ille oblivione posteritatis extinguitur,
id. Rep. 6, 23 fin.; cf.:exstinctis rumoribus,
Caes. B. C. 1, 60 fin.:ad ejus salutem exstinguendam,
Cic. Mil. 2, 5:nomen populi Romani,
id. Cat. 4, 4, 7:superiorem gloriam rei militaris,
Caes. B. G. 5, 29, 4:memoriam publicam,
Cic. Mil. 27, 73:gratiam,
id. Fam. 1, 1, 4:familiaritates,
id. Lael. 10, 35:invidiam,
id. Balb. 6, 16:infamiam,
id. Verr. 2, 2, 69, § 168: causam nascentem dissensionis, Matius in Cic. Fam. 11, 28, 2:consuetudinem,
Cic. Cael. 25, 61:reliquias belli,
id. Fam. 10, 25, 1:bellum civile,
Plin. 7, 26, 27, § 96:jus pignoris,
Dig. 20, 1, 9; cf.fideicommissum,
ib. 32, 1, 11:actionem,
ib. 47, 2, 42 al. -
9 exstinguo
ex-stinguo ( extinguo), stīnxī, stinctum, ere1) гасить, тушить ( incendium C); pass. угасать, потухать, гаснуть ( ignis exstinguitur C)2) высушивать, осушать ( dissipatam rivis aquam L); иссушать, истощать ( mammas PM); pass. высыхать ( tepōre sucus exstinguitur QC)3) лишать силы, обезвреживать ( venena PM)4)а) подавлять, пресекать ( bellum civile PM)б) устранять ( vitae mala PS); унимать, сдерживать ( iram Pt); утолять (sitim O, Sen; famem Sen)5) убивать, умерщвлять (populumque patresque V; aliquem morbo e. L); pass. exstingui умирать ( exstinctum Daphnim flere V)6) уничтожать (urbem V; superiorem gloriam Cs)7) заставлять забыть, замять ( invidam atque infamiam C)8) предавать забвению (improbitatem, inimicitias C); pass. приходить в забвение, изглаживаться из памяти (oblivione posteritatis C; vetustate rhH.)9) лишать законной силы, отменять, объявлять недействительным ( venditionem Dig); pass. утрачивать законную силу ( obligatio extinguitur Dig) или не подлежать больше судебному преследованию ( crimen morte exstinctum Dig) -
10 calcis
1.calx, calcis, f. (m., Pers. 3, 105 dub.; Sil. 7, 696; cf. App. M. 7, p. 483 Oud.; Pers. 3, 105; Grat. Cyn. 278. Whether Lucil. ap. Charis, p. 72 P. belongs here or to 2. calx is undecided) [Sanscr. kar-, wound, kill; akin with lax, calcar, calceus], the heel.I.Lit.:2.calces deteris,
you tread on my heels, Plaut. Merc. 5, 2, 111:quod si ipsa animi vis In capite aut umeris aut imis calcibus esse Posset,
Lucr. 3, 792; 5, 136: incursare pug nis, calcibus, pux kai lax, Plaut. Poen. 4, 1, 3; Ter. Eun. 2, 2, 53:certare pugnis, calcibus, unguibus,
Cic. Tusc. 5, 27, 77:uti pugnis et calcibus,
id. Sull. 25, 71:concisus pugnis et calcibus,
id. Verr. 2, 3, 23, § 56:subsellium calce premere,
Auct. Her. 4, 55, 68:ferire pugno vel calce,
Quint. 2, 8, 13:quadrupedemque citum ferratā (al. ferrato) calce fatigat,
Verg. A. 11, 714:nudā calce vexare ilia equi,
Stat. S. 5, 2, 115; Sil. 7, 697; 13, 169; 17, 541:nudis calcibus anguem premere,
Juv. 1, 43.—Also of the heels of animals, Varr. R. R. 2, 5, 8; Col. 8, 2, 8:quadrupes calcibus auras Verberat,
Verg. A. 10, 892.—Hence, caedere calcibus, to kick, laktizô, Plaut. Poen. 3, 3, 71:calce petere aliquem,
to kick, Hor. S. 2, 1, 55:ferire,
Ov. F. 3, 755:extundere frontem,
Phaedr. 1, 21, 9:calces remittere,
to kick, Nep. Eum. 5, 5; so,reicere,
Dig. 9, 1, 5:aut dic aut accipe calcem,
take a kick, Juv. 3, 295 al. —Prov.: adversus stimulum calces (sc. jactare, etc.) = laktizein pros kentron (Aesch Agam. 1624; Pind. Pyth. 2, 174;B.W. T. Act. 9, 5),
to kick against the pricks, Ter. Phorm. 1, 2, 28 Don. and Ruhnk.; cf. Plaut. Truc. 4, 2, 55, and s. v. calcitro: calcem impingere alicui rei, to abandon any occupation:Anglice,
to hang a thing on the nail, Petr. 46.—Meton. (pars pro toto), the foot, in gen.:II.calcemque terit jam calce,
Verg. A. 5, 324 Serv. and Heyne. —Transf. to similar things.A.In architecture: calces scaporum, the foot of the pillars of a staircase; Fr. patin de l'échiffre, Vitr. 9, praef. § 8.—B.Calx mali, the foot of the mast, Vitr. 10, 3, 5.—C.In agriculture, the piece of wood cut off with a scion, Plin. 17, 21, 35, § 156.2.calx, calcis, f. (m., Varr. ap. Non. p. 199, 24, and Cato, R. R. 18, 7; Plaut. Poen. 4, 2, 86; dub. Cic. Tusc. 1, 8, 15; and id. Rep. Fragm. ap. Sen. Ep. 108 fin.; cf. Rudd. I. p. 37, n. 3; later collat. form calcis, is, f., Ven. Fort. Carm. 11, 11, 10) [chalix].I.Liv.A.A small stone used in gaming, a counter (less freq. than the dim. calculus, q. v.), Plaut. Poen. 4, 2, 86; Lucil. ap. Prisc. p. 687 P.; cf. Paul. ex Fest. p. 46 Müll.—B.Limestone, lime, whether slaked or not, Lucr. 6, 1067; Cic. Mil. 27, 74:II.viva,
unslaked, quicklime, Vitr. 8, 7:coquere,
to burn lime, Cato, R. R. 16; Vitr. 2, 5, 1: exstincta, slaked, id. l. l.:macerata,
id. 7, 2; Plin. 36, 23, 55, § 177:harenatus,
mixed with sand, mortar, Cato, R. R. 18, 7:materies ex calce et harenā mixta,
Vitr. 7, 3.— Since the goal or limit in the race-ground was designated by lime (as later by chalk, v. creta), calx signifies,Trop., the goal, end, or limit in the race-course (anciently marked with lime or chalk; opp. carceres, the starting-point; mostly ante-Aug.;b.esp. freq. in Cic.): supremae calcis spatium,
Lucr. 6, 92 Lachm.; Sen. Ep. 108, 32; Varr. ap. Non. p. 199, 24:ad calcem pervenire,
Cic. Lael. 27, 101; so,ad carceres a calce revocari,
i. e. to turn back from the end to the beginning, id. Sen. 23, 83:nunc video calcem, ad quam (al. quem) cum sit decursum,
id. Tusc. 1, 8, 15: ab ipsā (al. ipso) calce revocati, id. Rep. Fragm. ap. Sen. l.l.; Quint. 8, 5, 30 dub.; v. Spald. N. cr. —Prov., of speech:B.extra calcem decurrere,
to digress from a theme, Amm. 21, 1, 14.—In gen., the end, conclusion of a page, book, or writing (mostly post-class.):si tamen in clausulā et calce pronuntietur sententia,
Quint. 8, 5, 30:in calce epistulae,
Hier. Ep. 9; 26 fin.; 84 init.: in calce libri, id. Vit. St. Hil. fin.